Halloween, czy polskie Dziady?
Co to są w ogóle Dziady? Wg Wikipedii „Dziady, to przedchrześcijański obrzęd zaduszny, którego istotą było „obcowanie żywych z umarłymi”, a konkretnie nawiązywanie relacji z duszami przodków, okresowo powracającymi do swych dawnych siedzib, za czasów swojego życia.”
Śmiem twierdzić, że większość społeczeństwa nie ma pojęcia co to były Dziady… Być może termin ten kojarzymy z lektury („Dziady” Adama Mickiewicza). Ale tak naprawdę nigdy nie zagłębialiśmy się w temat…
A okazuje się, że… Podobieństwo obchodów Dziadów do dzisiejszego Halloween jest bardzo duże…
Kiedyś Dziady obchodzono zarówno wiosną, jak i jesienią. Jesienne Dziady miały miejsce dokładnie w tym samym dniu co Halloween, czyli w noc z 31 października na 1 listopada.
Tak jak na Halloween drąży się dynie, tak i w czasie Dziadów przygotowywano drewniane rzeźbione maski (karaboszki), które miały symbolizować duchy. Wierzono, że dusze trzeba odpowiednio ugościć, zapewniając tym samym sobie i swoim bliskim ich przychylność, dlatego przed dom wystawiano miód, jajka i kaszę oraz zapalano ogniska, by wskazać im drogę w zaświaty.
W czasie Dziadów dawano jałmużnę żebrakom, było również zakazane wykonywanie niektórych czynności, aby nie skrzywdzić zabłąkanej duszy: nie wylewano brudnej wody przez okno, nie deptano kapusty. Zabronione było przędzenie i tkanie, klepanie masła lub cięcie sieczki. Nie palono też w piecu, gdyż wierzono, że właśnie tą drogą dusze dostają się do domostw.
Podobne praktyki mają odzwierciedlenie w obchodach dzisiejszych świąt Wszystkich Świętych, obecnie również składamy jałmużnę, nie wykonujemy ciężkich prac niekoniecznych. Chrześcijańskie święta bowiem opierają się częściowo na pogańskich zwyczajach, które w ludziach zakorzenione były od wieków. I dlatego dni około 1 listopada kojarzą nam się z zadumą nad życiem i śmiercią. W tym czasie odwiedzamy groby bliskich, myślimy o nich, modlimy się za ich dusze, zapalamy znicze i świece.
Obecnie w Polsce Dziady nie są już obchodzone. Może dlatego, że Kościół walczył ze starymi pogańskimi obrządkami i zakazywał ich. Jednak część zwyczajów jak widać przetrwała do dziś w chrześcijańskich tradycjach świątecznych.
A gdyby tak przy okazji zabaw halloweenowych opowiedzieć dzieciom o starej polskiej tradycji, o tym jak kiedyś Polanie obchodzili „Dziady”… Coraz częściej zaczynamy też szukać starych źródeł i odtwarzać tamtejsze zwyczaje. Może zastąpią one kiedyś zapożyczone z zachodu Halleween?
