Znani podróżnicy z Poznania i okolic – czyli 8 wspaniałych podróżników, o których warto wiedzieć

Tak sobie pomyślałam, że skoro zajmujemy się tematami podróżniczymi i mieszkamy w Poznaniu, to poszukam znanych podróżników, którzy związani byli właśnie z Poznaniem…

Jest ich co najmniej kilku! I zaraz pokrótce przedstawię Wam ich postaci…

Może zacznę od tych bardziej znanych, o których uczymy się w szkole, którzy dokonali wielkich odkryć lub szczególnie zasłużyli się Wielkopolsce i Polsce oraz w świecie…

Paweł Edmund Strzelecki

Paweł Edmund Strzelecki urodził się 20 lipca 1797 w Głuszynie (obecnie jest to część Poznania) w rodzinie zubożałego szlachcica Franciszka Strzeleckiego herbu Oksza i Anny z Raczyńskich. Zmarł 6 października 1873 w Londynie. Był polskim podróżnikiem, geografem i geologiem, a także badaczem i odkrywcą.

Jako pierwszy Polak indywidualnie okrążył świat w celach typowo naukowych. W swoich podróżach odwiedził wszystkie kontynenty oprócz Antarktydy.

Od dzieciństwa marzył o podróżach. Celem jego pierwszych wypraw, które sfinansował prawdopodobnie dość sporym spadkiem po zmarłych rodzicach, była zachodnia Europa: Austria, Czechy, Szwajcaria, Włochy i Dalmacja.

We Włoszech poznał magnata Franciszka Sapiehę, który powierzył mu zarządzanie swoim wielkim majątkiem Bychowiec pod Mohylewem. Strzelecki wykonywał tę pracę znakomicie, zbierając w ten sposób kapitał na dalsze podróże. Zmarły w 1829 roku Sapieha pozostawił mu w spadku pokaźną kwotę, która pozwoliła na zrealizowanie późniejszych wypraw.

I tak w 1834 wyruszył z Liverpoolu w 9-letnią podróż dookoła Ziemi. Wszystkie koszty pokrywał z własnej kieszeni.

W trakcie tej podróży:

• 1834–1835 prowadził wielotematyczne badania przyrodnicze w Ameryce Północnej (Appalachy, Floryda, Meksyk). Odkrył w tym czasie m.in. eksploatowane do dziś złoża rud miedzi w Kanadzie (nad jeziorem Ontario). Dalsza trasa wiodła przez Meksyk, Kubę i Brazylię, Urugwaj i Argentynę, aż do Chile. W Ameryce Południowej badał wulkany i złoża surowców mineralnych (Argentyna, Peru, Ekwador).
• W 1836 prowadził badania geologiczne i obserwacje meteorologiczne w Ameryce Południowej (Brazylia, Urugwaj, Chile).
• W roku 1838 kontynuował badania na Hawajach i wyspach Polinezji.
• W latach 1839–1843 eksplorował Australię, Nową Zelandię i Tasmanię

Podczas pobytu w Australii zbadał tutejsze najwyższe pasmo górskie– Wielkie Góry Wododziałowe, a jego najwyższy szczyt, na którym stanął 12 marca 1840 roku, nazwał na cześć przywódcy insurekcji z 1794 roku Górą Kościuszki (Mount Kosciuszko). (Podobno nazwał też inny szczyt imieniem swojej ukochanej – Mount Adine – jednak nie ma pewności który, bo nazwa się nie przyjęła).

Strzelecki zmarł w 1873 w Londynie na raka wątrobowokomórkowego i został pochowany na cmentarzu Kensal Green. W 1997 jego prochy sprowadzono do Polski i złożono je w podziemiach kościoła św. Wojciecha w Poznaniu w Krypcie Zasłużonych Wielkopolan. Strzelecki zostanie również uhonorowany na pamiątkowej tablicy, która zawiśnie na murze otaczającym kościół na Wzgórzu Św. Wojciecha.

Rok 2023 ogłoszono rokiem Pawła Edmunda Strzeleckiego – w październiku przypada bowiem 150. rocznica śmierci Pawła Edmunda Strzeleckiego. W związku z tym Sejm, a także Rada Miasta Poznania ustanowiły rok 2023 rokiem słynnego podróżnika. Z tej okazji zaplanowano wiele wydarzeń i inicjatyw, które mają upamiętnić i przybliżyć mieszkańcom stolicy Wielkopolski tę niezwykłą postać.

Władysław Zamoyski

Władysław Zamoyski, hrabia herbu Jelita urodził się 18 listopada 1853 w Paryżu, a zmarł 3 października 1924 w Kórniku, pod Poznaniem. Był synem Władysława Zamoyskiego (generała armii tureckiej, polskiego działacza emigracyjnego) i Jadwigi Zamoyskiej z Działyńskich. Służył w wojsku francuskim (doszedł do stopnia podporucznika).

Zamoyski był członkiem francuskiej komisji rządowej na wystawę powszechną w Sydney i w tej roli udał się w podróż po Australii i Oceanii. Stamtąd przywiózł bogate zbiory etnograficzne i mineralogiczne. Niektóre z nich można oglądać w Zakątku Myśliwskim w kórnickim zamku. Głównym wyposażeniem tego pomieszczenia, są zebrane przez Zamoyskiego w Australii, Nowej Zelandii, na Hawajach i w Ameryce ciekawe eksponaty przyrodnicze: pałki, bumerangi, kamienna siekierka z Thaiti, maski czaszkowe z Nowej Irlandii, a pochodząca z II tysiąclecia przed narodzeniem Chrystusa przywieziona z terenów Papui-Nowej Gwinei kamienna figurka obrzędowa z połączonymi razem kobietą i mężczyzną.

Władysław Zamoyski w 1881 objął zapisane mu przez Jana Działyńskiego dobra kórnickie.

Na poznańskim Świerczewie znajduje się ulica, której nadano jego imię 🙂

Nie wiem, czy wiecie, że w 1889, z myślą o ratowaniu lasów tatrzańskich, Zamoyski nabył w drodze licytacji dobra zakopiańskie, czyli znaczną część dzisiejszych Tatr Polskich. W 1902 roku sądzie międzynarodowym w Grazu, uzyskał wyrok włączający okolice Morskiego Oka w granice ziem polskich i tym samym skończył się spór o ziemie tatrzańskie. Dzięki staraniom Zamoyskiego (i Andrzeja Chramca) powstała również linia kolejowa Chabówka – Zakopane i szosa do Zakopanego, czyli ta nasza słynna dzisiejsza „Zakopianka” 😉

Arkady Fiedler

Arkady Adam Fiedler urodził się 28 listopada 1894 w Poznaniu, a zmarł 7 marca 1985 w Puszczykowie. Był znanym polskim przyrodnikiem i podróżnikiem, a także prozaikiem, reportażystą. Na kartach historii zapisała się też jako porucznik Wojska Polskiego.

Arkady był synem Antoniego Fiedlera, poznańskiego poligrafa i wydawcy. On to właśnie rozbudził w Arkadym namiętne zainteresowanie przyrodą. „Uczył mnie kochać rzeczy takie, obok których inni ludzie przechodzili obojętnie” – wspominał później o swym ojcu.

W latach 1918–1919 brał udział w Powstaniu Wielkopolskim. W 1934 był porucznikiem rezerwy kadry 7. dywizjonu taborów w Poznaniu.

W 1928 wyjechał w pierwszą większą podróż do południowej Brazylii. Przywiózł z niej bogate zbiory zoologiczne i botaniczne, które bezinteresownie przekazał Muzeum Przyrodniczemu oraz innym naukowym placówkom w Poznaniu. Swoje wrażenia z podróży opisał w książkach „Bichos, moi brazylijscy przyjaciele” i „Wśród Indian Koroadów”.

W 1933 Arkady Fiedler urzeczywistnił swe najgorętsze marzenie i wyruszył do Amazonii. Wyprawa zaowocowała książką „Ryby śpiewają w Ukajali”, która cieszyła się wielkim powodzeniem wśród czytelników. W 1936 wydał kolejny bestseller „ Kanadę pachnącą żywicą”.

II wojna światowa zastała Fiedlera na Tahiti. Porzucił więc wyspę, aby podjąć służbę wojskową. W lutym 1940 przez Francję dotarł do Wielkiej Brytanii, gdzie poznał polskich lotników uczestniczących w Bitwie o Anglię. Napisał o nich głośną książkę „Dywizjon 303” – jej przedruki krążyły w okupowanej Polsce, podnosząc morale społeczeństwa.

W latach 1942–1943 pływał na polskich statkach handlowych , a wysiłek wojenny naszych marynarzy znalazł odzwierciedlenie w książce „Dziękuję ci, kapitanie”.

W trakcie wojny i tuż po niej w Londynie przyszli na świat jego dwaj synowie – Marek i Arkady Radosław. W 1946 powrócił razem z żoną Włoszką Marią Maccariello do Polski i zamieszkał w Puszczykowie pod Poznaniem. Nie mogąc podróżować (czasy stalinowskie), napisał powieści dla młodzieży: „Mały Bizon”, „Wyspa Robinsona”, „Orinoko”.

Od 1956 powrócił na podróżnicze szlaki – odwiedzając Indochiny, Brazylię, Gujanę, Madagaskar, Kanadę, kilkukrotnie Afrykę Zachodnią.

Arkady Fiedler w swoim życiu odbył 30 wypraw i podróży. Napisał 32 książki, które ukazały się w 23 językach w przeszło 10-milionowym nakładzie.

Obecnie jego pamiątki z licznych podróży, a cały dorobek pisarski można podziwiać w Muzeum Arkadego Fiedlera w Puszczykówku koło Poznania. Naprawdę warto się tam wybrać!

Kazimierz Nowak

Kazimierz Nowak jest znanym polskim podróżnikiem, który jeszcze przed wojną przejechał Afrykę wzdłuż i wszerz m.in. na… rowerze! Postać Kazika Nowaka znają wszystkie dzieci szkolne (i zapewne ich rodzice) chociażby z książki „Afryka Kazika” autorstwa: Łukasza Wierzbickiego, która jest obecnie lekturą w edukacji wczesnoszkolnej 🙂 Na jej podstawie powstała także przygodowa gra planszowa dla dzieci o tym samym tytule oraz komiks 🙂

Ale wróćmy do biografii Kazimierza Nowaka…

Kazimierz Nowak urodził się 11 stycznia 1897 w Stryju, a zmarł 13 października 1937 w Poznaniu . Był polskimi podróżnikiem, korespondentem i fotografem oraz pionierem polskiego reportażu. W latach 1931–1936 przebył samotnie kontynent afrykański z północy na południe i z powrotem, pokonując około 40 tys. km rowerem, pieszo, konno, na wielbłądzie, czółnem oraz pociągiem. Po I wojnie światowej przeniósł się do Poznania, gdzie pracował jako reporter w poznańskiej prasie.

Już jako dziecko marzył, by poznać Afrykę. Ostatecznie zdecydował się wyruszyć w daleką podróż już jako mąż i ojciec, gdyż w tamtym czasie była to jedyna rozsądna opcja utrzymania rodziny poprzez honoraria za wysyłanie relacji z nieodkrytego jeszcze do końca czarnego lądu . W dzisiejszych czasach można byłoby go uznać za podróżniczego influencera 😉 .

Niestety zmarł w dość młodym wieku (miał 40 lat), w niespełna rok po powrocie z podróży na zapalenie płuc, które prawdopodobnie było rezultatem wycieńczenia organizmu spowodowanego trudami podróży, malarią i operacją chirurgiczną nogi. Został pochowany na cmentarzu Górczyńskim w Poznaniu.

Tablice pamiątkowe upamiętniające Kazimierza Nowaka

• • 25 listopada 2006 w holu Dworca Kolejowego Poznań Główny, Ryszard Kapuściński odsłonił tablicę pamiątkową poświęconą Kazimierzowi Nowakowi. Obok tablicy informacyjnej zawisła mapa Afryki z zaznaczoną trasą podróży.
  • 13 października 2009 odsłonięto kolejną tablicę pamiątkową – na cmentarzu górczyńskim w Poznaniu.
  • 24 sierpnia 2012 w Szczawnicy otwarty został Szlak Podróżników i Odkrywców, w jego skład wchodzi kamień z tablicą pamiątkową, poświęconą Kazimierzowi Nowakowi.
  • 6 października 2018 przy ul. Małeckiego 36 odsłonięty został interaktywny, artystyczny obiekt, w ramach którego każdy może stać się częścią pomnika i symbolicznej podróży śladem Nowaka. Rzeźba składa się ze stacjonarnego roweru, który w trakcie pedałowania za pomocą dynama generuje prąd, oświetlający umieszczoną w latarni żarówkę. Jadąc na tym nietypowym rowerze można też naładować telefon – rzeźba ma bowiem wbudowaną ładowarkę 🙂
  • Jego imieniem nazwano również skwer przy ul. Lodowej na poznańskim Łazarzu (blisko miejsca, gdzie mieszkał).

Tadeusz Perkitny i Leon Mroczkiewicz

Dlaczego właśnie oni znaleźli się na mojej liście podróżników? Bo w latach 1926–1930, po ukończeniu studiów wybrali się w podróż dookoła świata, by zgłębiać w praktyce wiedzę z zakresu leśnictwa i dendrologii zdobytą na uczelni…

Tadeusz Perkitny urodził się 31 maja 1902 w Poznaniu, a zmarł 7 sierpnia 1986 również w Poznaniu. Był profesorem doktorem habilitowanym oraz wybitnym specjalistą od drewna 🙂 .

Podczas swojej światowej wyprawy Tadeusz pracował głównie w lasach i przemyśle drzewnym, a całą podróż opisał w książkach „ Z setką złotych dookoła świata” i „Okrążmy świat raz jeszcze”.

Natomiast Leon Juliusz Mroczkiewicz urodził się 12 kwietnia 1900 w Drawsku Pomorskim, a zmarł 7 września 1971 w Poznaniu. Był profesorem, leśnikiem.

W latach 1921–1925 razem z Tadeuszem Perkitnym studiował leśnictwo na Wydziale Leśnym Uniwersytetu Poznańskiego.

Poznali się w szkole. Zaprzyjaźnili się i postanowili razem okrążyć świat! Ich wyprawa rozpoczęła się 11 września 1926 roku w Poznaniu i zakończyła 18 lutego 1930 również w Poznaniu, po okrążeniu całego globu.

Świeżo upieczeni młodzi i pełni entuzjazmu absolwenci Uniwersytetu Poznańskiego ruszyli w podróż, by na własne oczy zobaczyć i lepiej poznać lasy różnych stref klimatycznych, o których uczyli się podczas studiów. Dysponowali bardzo skromnymi środkami finansowymi , dlatego podczas wyprawy chwytali się wszelakich prac, aby móc kontynuować wyprawę (głównie związanych z lasami).

Leon Mroczkiewicz i Tadeusz Perkitny odznaczali się cechami, które są charakterystyczne dla największych podróżników , czyli wyjątkowa pogoda ducha, kreatywność, a przede wszystkim zaradność. Ich mottem było: „byleby naprzód, przed siebie, z uśmiechem na twarzy”.

I właśnie ta podróż stała się inspiracją do kolejnej książki przygodowej dla Łukasza Wierzbickiego (autora „Afryka Kazika”) pt: „Wokół świata na wariata”

„Był wrzesień 1926 roku. Leon i Tadeusz spakowali bochen chleba, słój kiszonych ogórków, kilogram jabłek i ruszyli w podróż dookoła świata. Bywało kiepsko. Głupot nawyczyniali po drodze tyle, że wstyd wspominać.

Wyprali marynarskie majciochy, stoczyli walkę z truchłem krokodyla, jechali tyłem do przodu, nie ożenili się z księżniczką, dźgnęli scyzorykiem mordercę, zbudowali bambusową łajbę, która utonęła, a zdarzyło się i tak, że na gwałt potrzebowali trumny…

Ostatecznie, wbrew wszystkim przeciwnościom, zrobili to. Okrążyli świat i wrócili z wyprawy własnym samochodem z przebraną w garnitur małpką… oraz czymś jeszcze.

Źródło: https://lukaszwierzbicki.pl/ksiazki/wokol-swiata-na-wariata/

Gaspar da Gama

To średniowieczna postać, która również wywodzi się z Poznania! A w dodatku Gaspar da Gama – o czym mało kto wie – przyczynił się do odkrycia Brazylii!!!

Gaspar da Gama lub Gaspar da India urodził się ok. 1450 w Królestwie Polskim, w Poznaniu, a zmarł ok. 1510 (data śmierci nie jest do końca pewna i znana). Był podróżnikiem i wybitnym nawigatorem pochodzenia żydowskiego.

Gaspar wraz z rodzicami opuścił Polskę w wieku około 10 lat. Jakiś czas przebywał w Wenecji, Jerozolimie i Aleksandrii. Stamtąd trafił do Indii prawdopodobnie w celach handlowych już jako doświadczony w podróżach młody kupiec. Potem podróżował na wielu statkach…

Gaspar – odkrywcą Brazylii! 🙂

„Kiedy 23 IX 1498 r. do wyspy Angediva (na południe od Goa) na zachodnim wybrzeżu Indii przybyła słynna wyprawa Vasco da Gamy, przeszedł na służbę portugalską i wyjechał do Lizbony. Tam przyjął chrzest i imię Gaspar, a od ojca chrzestnego Vasco da Gamy nowe nazwisko. W 1500 r. brał udział w wyprawie Pedro Alvareza Cabrala i Bartolomeo Diaza do Indii, jednak statki zniesione przez Prąd Równikowy dotarły w pobliże dzisiejszego Porto Seguro w brazylijskim stanie Bahia.

Cabral nazwał odkryty ląd Terra de Santa Cruz, obejmując go w posiadanie Portugalii. Dlatego Gaspara da Gamę można uważać za współodkrywcę Brazylii. Był prawdopodobnie pierwszym europejczykiem, który postawił swe stopy na brazylijskiej ziemi.

Ponownie wyruszył do Indii w kolejnej wyprawie Vasco da Gamy w 1502 r., dotarł wówczas m.in. na Cejlon, Jawę, Sumatrę i Moluki. W latach 1505-10 był w służbie wicekrólów Indii. W 1510 r. powrócił do Portugalii, lecz dalsze jego losy są nieznane.”

Dotarłam do jeszcze jednej, można powiedzieć „współczesnej” postaci podróżnika z Poznania . Może nie jest aż tak znany, jak wyżej wymienieni, ale uważam, że również warto o nim wspomnieć w tym artykule.

Ryszard Piasek

Ryszard Piasek to podróżnik i filmowiec związany z Poznaniem . Zmarł całkiem niedawno, bo 13 października 2022 w Poznaniu.

Fotografią zajmował się od najmłodszych lat, to była jego prawdziwa pasja. Pierwszy projektor do wyświetlania slajdów zbudował, gdy był w 5-tej klasie szkoły podstawowej. Po studiach na Politechnice Poznańskiej skończył drugie , w zakresie nauk społecznych, na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim.

W 1986 roku powołał do życia własne studio filmowe, które było zwieńczeniem jego młodzieńczych marzeń. Początkowo tworzył filmy naukowe i dydaktyczne, potem przyszły zamówienia od miast i miasteczek, głównie z terenu Wielkopolski. Od początków lat 90-tych rozpoczął wyjazdy z kamerą w „bliższy i coraz dalszy świat”…

Był autorem ponad 130 filmów dokumentalnych i reportaży z najdalszych zakątków świata. Podczas swoich wypraw do Afryki, Azji, Ameryki Północnej i Południowej, Australii i na Bliski Wschód, przemierzył z kamerą tysiące kilometrów, zarówno samochodem, autobusem, auto-stopem, jak i na rowerze i nawet pieszo.

W podróżach Ryszard Piasek miał – okazję i zaszczyt – jak mówił, spotykać takich ludzi jak Matka Teresa z Kalkuty, Ojciec Marian Żelazek (Puri, Indie), Kardynał Adam Kozłowiecki (Mpunde, Zambia) czy Dr Wanda Błeńska (Buluba, Uganda). O nich między innymi powstały filmy dokumentalne tj: „Kalkuta, miasto Matki Teresy”, „Misjonarz”, „Kardynał w buszu”, „W sercu Afryki”, „Pożegnanie z Ugandą” czy „Dokta”.

W osiągnięciach filmowych Ryszarda Piaska można było wyróżnić trzy podstawowe nurty: podróżniczo-przyrodniczy, historyczny oraz misyjny, dlatego często odwiedzał z kamerą filmową polskich misjonarzy w różnych, niekiedy bardzo odległych zakątkach świata.

Jego dewizą było to, by być blisko ludzi. –„ Aby pokazać obcą kulturę, trzeba dotknąć problemów zwykłych ludzi” – mawiał.

 

Zdjęcia podróżników i informacje o nich pochodzą z różnych stron internetowych: https://pl.wikipedia.org, https://www.exoticworld.com.pl/sladem-tadeusza-perkitnego-leona-mroczkiewicza/, https://opencaching.pl, https://kazimierznowak.pl/, https://podroze.onet.pl, https://wnet.fm, https://tohistoria.pl i inne…

---

Podróżnicy z Poznania!

Jak widać mamy  w Poznaniu wielu znanych i mniej znanych, ale na pewno wybitnych podróżników, którzy zapisali się w historii polskich podróży! Bardzo się cieszę, że udało mi się znaleźć informacje o nich (a wcale nie było to takie łatwe, a przynajmniej nie na temat wszystkich).

Obecnie każdy z nas może być „podróżnikiem”. Może to i wielkie słowo, ale tak naprawdę „każda podróż zaczyna się od pierwszego kroku” i nie ważne, czy to jest wyprawa dookoła świata, czy wycieczka po okolicy… Jeśli poznajemy, „odkrywamy” dla siebie coś nowego, a przy tym przeżywamy ciekawe przygody, to moim zdaniem jest to już PODRÓŻ! 🙂

Życzę nam wszystkim super podróży, tych dalekich, a także tych całkiem bliskich! 🙂 Szerokiej drogi i otwartych serc i umysłów! 🙂